Vol van kleur:

Het affiche was en is een effectief middel om als bedrijf je reclameboodschap snel te verspreiden. De publicatie 'Uitgeteld' uit 2007, gepubliceerd bij de gelijknamige tentoonstelling van affiches uit de ING-collectie, geeft een mooi overzicht van de ontwikkeling door de jaren heen.

Het gebruik van het affiche nam een vlucht toen eind negentiende eeuw de lithografie (steendruktechniek) opkwam en meer mogelijkheden bood dan het klassieke drukprocedé.
Met de voortgaande ontwikkeling van druktechnieken werden de mogelijkheden om met tekst, kleur en beeld een aansprekende uiting te maken steeds groter. De Franse afficheontwerper Cassandre (pseudoniem van Jean Adolphe Mouron, 1901-1968) stelde dat een goed affiche op drie gebieden moest voldoen: optisch, grafisch en poëtisch.
Oftewel: het ontwerp moest opvallen, in 1 oogopslag duidelijk zijn èn het moest emotie oproepen bij de kijken zodat het beeld goed blijft hangen.

Trendbeeld
De affichecollectie van het Bedrijfshistorisch Archief ING geeft een mooi beeld van trends, stijlen en kleurgebruik door de jaren heen. De jaren ‘50 van de twintigste eeuw springen daar met name uit met bijzonder kleurrijke, vrolijke en zelfs lichtelijk absurde posters. We lichten er twee kunstenaars uit, Herman Berserik (1921-2002) en Wim Brusse (1910-1978).
Zowel Berserik als Brusse was vertegenwoordigd in tentoonstellingen van de ING-collectie, in 1998 in het PTT-museum met een expositie over affiches van de PTT (en ook PCGD en Rijkspostspaarbank, destijds dochterbedrijven van de PTT). In 2007-2008 vond in het Affichemuseum in Hoorn de al genoemde tentoonstelling ‘Uitgeteld’ plaats.

Kinderen aanspreken
Herman Berserik beheerste veel disciplines; hij werkte onder meer als lithograaf, wandschilder, illustrator en grafisch ontwerper. Hij won meerdere prijzen, onder meer de Jacob Marisprijs in 1950, 1952 en 1960 voor zijn grafiek. In 1963 en 2000 won hij de Jacob Hartogprijs voor zijn oeuvre. Voor de Rijkspostspaarbank en PTT illustreerde hij onder meer affiches, advertenties, schoolplaten en boekjes, veel daarvan in het kader van de Jeugdspaaractie. (Zie afbeelding 1 t/m 3).
Al dit materiaal was natuurlijk om kinderen aan te spreken en te vermaken en diende ook om een boodschap over te dragen. Namelijk het nut van sparen en laten zien dat het spaargeld werd ingezet om allerlei projecten, zoals de Deltawerken, te financieren.

Retro-futuristisch
Brusse was net als Berserik veelzijdig en was onder meer actief als fotograaf, typograaf, grafisch ontwerper en graficus. Hij had een heel andere stijl, maar een die toch ook heel kenmerkend was voor het tijdperk. In de collectie is slechts één affiche van zijn hand te vinden, met nog een folder met een iets aangepaste versie van het ontwerp. Het is er wel een die er uitspringt door zijn zwierigheid en retro-futuristische uitstraling. Het affiche moet het gemak van ‘Automatisch Girosparen’ verbeelden, waarbij een licht abstracte figuur letterlijk ligt te kijken hoe zijn/haar geld groeit. (Afbeelding 4 en 5).
Als je naar zijn andere ontwerpen kijkt, zie je daar de geabstraheerde mensfiguren en dynamische geometrische vormen ook terugkomen. Dit werk van Brusse was wellicht wat minder gemakkelijk te 'lezen’ in een oogopslag; de keuze om de rij groeicijfers van onder naar boven in te vullen maakt niet gelijk duidelijk wat er gebeurt. Desondanks is het visueel een spannend en dynamisch ontwerp, en een mooi voorbeeld van een meer experimenteel soort affiche.
Eva Vreeburg, archivaris Bedrijfshistorisch Archief ING